“Een witte broek in januari duidt op geldgebrek”

De letterlijke vertaling van spreekwoorden en gezegden naar een andere taal leveren meestal totaal onzinnige dingen op. Daarom is het altijd lastig, zelfs al spreek je een taal redelijk, om iemand te begrijpen als een uitdrukking wordt gebruikt. Sommige uitdrukkingen in het Portugees zijn exact dezelfde als in het Nederlands, andere uitdrukkingen zijn echter totaal anders. In deze serie zullen we kennismaken met een aantal Portugese uitdrukkingen. Vandaag staat geld centraal.

Wie zich in januari vertoond met een lichte kleur broek moet wel zonder geld zitten. Dat werd vroeger gedacht en daaruit ontstond het Portugese spreekwoord “Calças brancas em Janeiro, sinal de pouco dinheiro“. Een variant hierop is “Sapato branco em Janeiro é sinal de pouco dinheiro“, dus witte schoenen in de winter maakt ook geen indruk in Portugal. Met zijde moet je ook niet aankomen, want ook dat duidt op armoede, aldus het spreekwoord “Seda em Janeiro, ou fantasia ou falta de dinheiro“. Dit zijn duidelijk spreekwoorden die wij in Nederland niet kennen.

Een spreekwoord dat wel in beide talen gebruikt wordt is “geld maakt niet gelukkig”, of in het Portugees “Dinheiro não traz felicidade“. En het ons bekende “tijd is geld” vertaalt zich letterlijk tot “tempo é dinheiro“.  Het Portugese “Dinheiro compra pão, mas não compra gratidão” betekent dat je met geld brood kunt kopen, maar geen dankbaarheid. Eeen soort van “money can’t bye you love” dus, waar ik geen Nederlands equivalent van kan verzinnen (terwijl ie er toch vast moet zijn).

De Portugezen hebben ook een aantal spreekwoorden die waarschuwen voor de problemen die het uitlenen van geld vaak geeft. Zo is er “Dinheiro emprestaste, inimigo criaste‘, oftewel “je hebt geld uitgeleend, en daarmee een vijand gecreëerd”. Hierop lijkt het prachtige Drentse spreekwoord “Vrunden zit mekar niet in de buuse”. Dezelfde betekenis heeft het Portugese “Dinheiro emprestado, anda mal parado“. En “Dinheiro esquecido, nem é pago nem agradecido” wil zeggen dat als iemand die geld heeft geleend niet terugbetaald, er weinig dankbaarheid wordt getoond aan de gever.

Tenslotte nog een groot cliché, wat niet altijd even goed wordt opgevolgd: “Amigo verdadeiro vale mais do que dinheiro“, oftewel een echte vriend is meer waard dan geld. Ook hiervan kan ik geen Nederlandse versie bedenken, vreemd genoeg. Er zijn wel spreekwoorden die het tegendeel beweren, namelijk dat je geen vrienden hebt zonder geld, zoals “geldeloos, vriendeloos”.

Lees ook:“De kip van de buren is altijd beter dan de mijne”
Lees ook:“Wie geen hond heeft, jaagt met een kat”
Lees ook:“Het paardje uit de regen halen”
Lees ook:Elke vier minuten nieuwe werkloze
Lees ook:Polemiek omtrent Portugese afvaardiging Eurovisie Songfestival